تحریر الوسیله

دربــاره تحریر الوسیله

درآمد:

نرم‎افزار «تحرير الوسيلة» با محوريّت كتاب گرانقدر «تحرير الوسيلة»، اثر فقهی حضرت امام خمينی (قدّس سرّه)، دربردارنده آثار فقهی (عربی و فارسی) مرتبط با اين كتاب بوده، در دو زمينه فقه فتوايی و فقه استدلالی، حاوی آثار بزرگانی چون: آيت الله سيد ابوالحسن اصفهانی (قدّس سرّه)، آيت الله سبحانی، آيت الله مكارم شيرازی، آيت الله گرامی و ديگر بزرگان می ‎باشد. گفتنی است، اين برنامه شامل قسمتها و امكانات مختلفی می باشد كه در ادامه، ذيل دو عنوان «محتوا» و «امكانات» برنامه، توضيح داده خواهد شد.

محتوای برنامه:

اين نرم افزار مشتمل بر 48 عنوان کتاب در 162 جلد بوده، محتوای آن در «7 گروه» قابل دسترسی است. اين گروه ها به شرح ذيل می باشد:

الف ـ همه كتابها: با انتخاب اين گروه، متن تمامی كتب موجود در اين برنامه در اختيار كاربر قرار خواهد گرفت.

ب ـ وسيلة النجاة : متن كتاب «وسيلة النجاة مع تعاليق الإمام الخمينى(قدّس سرّه)» ، اثر آيت الله سيد ابوالحسن اصفهانی(قدّس سرّه) در اين قسمت قرار داده شده است.

ج ـ تحرير الوسيلة : در صورت انتخاب اين گروه توسط كاربر، متن كامل 4 عنوان كتاب در 7 جلد از چاپ های گوناگون تحرير الوسيلة امام خمينی (قدّس سرّه)، در دسترس قرار می گيرد.

د ـ ترجمه های تحرير الوسيلة : متن كامل 2 عنوان كتاب در 6 جلد از ترجمه های كتاب تحرير الوسيلة در اين گروه گنجانده شده است.

ﻫ ـ گزيده های تحرير الوسيلة : در صورت تمايل كاربر به استفاده از گزيده های تحرير الوسيلة ، متن كامل 5 عنوان كتاب در 8 جلد، در اين عنوانِ گروه بندی، جای دارد.

و ـ تعليقه های تحرير الوسيلة : در اين گروه، متن كامل 6 عنوان كتاب در 12 جلد از تعليقه های نگاشته شده پيرامون تحرير الوسيلة ، در دسترس كاربر قرار داده شده است.

ز ـ شروح تحرير الوسيلة : در اين نرم افزار متن كامل 29 عنوان كتاب در 127 جلد شرح برای كتاب تحرير الوسيلة جهت استفاده كاربران قرار داده شده است. اين شروح، با اين عنوان گروه بندی قابل مشاهده می باشد.

گفتنی است، از جمله كتاب های موجود در اين برنامه می توان به اين موارد اشاره كرد:

1. تحرير الوسيلة ، اثر امام خمينی(قدّس سرّه)؛

2. احكام القصاص فی الشريعة الإسلامية الغراء ، اثر آيت الله سبحانی؛

3. مصباح الشريعة فی شرح تحرير الوسيلة : کتاب الإجتهاد والتقليد، اثر آيت الله عبد النبی نمازی؛

4. مشکاة الشريعة فی شرح تحرير الوسيلة (کتاب الحج)، اثر سيد ضياء مرتضوی؛

5. مباحث حقوقی تحرير الوسيلة ، اثر سيد محمد موسوی بجنوردی؛

6. کوثر فقه: شرح تحرير الوسيلة ، اثر علی محمدی خراسانی؛

7. دليل تحرير الوسيلة ، اثر علی‎اكبر سيفی مازندرانی؛

8. تحرير تحرير الوسيلة للإمام الخمينی (قدّس سرّه)، اثر علی مشكينی؛

9. التعليقة علی تحرير الوسيلة ، اثر آيت الله گرامی؛

10. کتاب شناسی تحرير الوسيلة ، اثر حسن پويا.

امكانات برنامه:

نرم افزار كتابخانه ای «تحرير الوسيلة» با بهره مندی از قابليتهای متنوع پژوهشی و امكانات ارزشمند در حوزه تحقيق در متون اسلامی، راه پژوهشگران و كاربران عزيز را در اين مسير به خوبی هموار نموده است.

جستجوی ساده و پيشرفته در متن و فهرست، نمايش متن، دامنه تحقيق، فهرست درختی و گزينشی، محيطهای مستقل كاربری، لغتنامه، يادداشت برداری، چاپ، حاشيه ‎نويسی، رنگی كردن و رابط كاربری سه‎زبانه، از جمله اين امكانات می ‎باشند. شناخت اين قابليتها موجب می‎شود كه كاربران در كمترين زمان ممكن بتوانند پژوهش خود را به گونه‎ای شايسته سامان داده، از محتوای علمی و امكانات فنّی اين برنامه‎كمال بهره را ببرند.

مهمترين قابليتهای موجود در نرم افزار «تحرير الوسيلة» شامل موارد ذيل است:

1. جستجو

اين قابليت به دو صورت: «جستجو در متن» و «جستجو در فهرست» انجام می‎گيرد. با انتخاب اين گزينه، تواناييهای مختلفی به منظور جستجوی الفاظ و عبارات به روشهای گوناگون برای كاربر فراهم می ‎آيد. انواع جستجوی پيشرفته در فهرست و متن كتب برنامه با كمك عملگرهای جستجو، امكان فهرست‎سازی از فهرست و متن كتابها با استفاده از علائم عمومی يا Wildcard (؟ و *) و همچنين امكان انجام عمليات مختلف در فهرستهای ايجادشده، در اين قسمت وجود دارد. دستيابی به متون مورد نظر از طريق شماره جلد و صفحه، و نيز بازسازی فهرست كلمات با تغيير دامنه جستجو، از ديگر قابليتهای اين بخش به شمار می‎آيد. ويژگی «الگوسازی» نيز از ديگر تواناييهای بخش جستجو است كه با بهره ‎گيری از خطّ ورود می‎توان فهرست واژه هايی را كه دارای حروف مشخصی هستند، فراهم آورد.

از ديگر امکانات بخش «جستجو»، قابليت «ايجاد دامنه شخصی» است که به كاربر كمك می‎كند تا جستجوی مشخصی را به سامان برساند. همچنين كاربر می‎تواند در اين قسمت (جستجو)، جستجوهای انجام ‎شده خود را به طور مستقل حفظ كند تا در صورت نياز، به ‎آسانی به آنها دسترسی داشته باشد.

2. نمايش متن

در اين بخش، می‎توان به متن تمام آثار موجود در برنامه دست پيدا كرد. «انتخاب فهرست درختی و گزينشی، و ارتباط آنها با متن» و نيز «تطبيق متن با آن فهرستها»، از ويژگيهای مهم بخش نمايش به شمار می رود. «استفاده از رنگهای متمايز برای هر متن»، «انتخاب عنوان، جلد و صفحه كتاب» و «گسترده كردن صفحه متن و فهرست»، از ديگر ويژگيهای اين بخش است. در قسمت نمايش همچنين می‎توان به مقايسه دو متن به صورت همزمان و محدود كردن دامنه كتب، ابواب و سرفصلها اقدام نمود. گفتنی است، كاربر می ‎تواند، در اين قسمت، تمام متون انتخابی خود را به طور مستقل حفظ كند تا در صورت نياز، به ‎آسانی به آنها مراجعه نمايد.

3. دامنه

در تحقيقات رايانه‎ای، وسيع بودن عرصه پژوهش هميشه به سود محقق نيست و گاه امر تحقيق را با دشواريهايی چند روبرو می‎کند. از اين ‎رو، وجود ابزاری كارآمد برای محدود کردن دامنه تحقيق لازم است. به همين منظور، برای آسان‎سازی امر پژوهش، گزينه ‎ای با عنوان «دامنه» يا «انتخاب» در اين نرم افزار گنجانده شده است. کاربر می ‎تواند با انتخاب اين گزينه، دامنه تحقيق خويش را محدود سازد تا سريعتر به مطلب مورد نظر دست يابد.

4. فهرست درختی

با انتخاب اين گزينه، فهرست درختی کتب برنامه در اختيار كاربر قرار می ‎گيرد. اين فهرست در ابتدا تنها نام کتب را در بر دارد که با كليك روی علامت کنار نام هر کتاب، عناوين ابواب و فصول آن نيز عرضه خواهد شد.

5. فهرست گزينشی

چنانچه اين گزينه فعال باشد، فهرست عناوين ابواب و فصول تمامی کتب نرم افزار در اختيار محقق قرار می ‎گيرد و با كليك پياپی روی هر يک از اين عناوين، متن مربوط به آن در پنجره‎‎رو‎بروی فهرست مشاهده می‎شود. كاربر در اين قسمت می ‎تواند به گزينش و محدود كردن فهرست كتب بر اساس موضوع دلخواه خود اقدام نمايد.

6. لغتنامه

يكی از نيازهای اساسی هنگام تحقيق، استفاده از لغتنامه ‎ها يا فرهنگ نامه‎ها است. بر اين اساس، به منظور فهم آسان واژه ‎ها و دستيابی به معانی عبارات، اين قابليت در اختيار محقق و كاربر قرار داده شده است. اين بخش به گونه ‎ای طراحی گرديده كه به ‎راحتی می توان از طريق ريشه يا مشتق، به معانی و ريشه هر لغت دست يافت و در صورت نياز، متن كامل لغتنامه را نيز مطالعه كرد. در اين برنامه متن کامل 10 دوره لغتنامه عربی و فارسی گنجانده شده است.

7. کتب مرتبط

از ديگر امكانات موجود در اين نرم افزار‎، بخش «كتب مرتبط» می باشد. با استفاده از اين قابليت، ترجمه‎ها و شروح به متن اصلی آنها مرتبط می شوند. نمايش فهرست درختی و نيز نمايش پيوندهای كتاب موجود، از ويژگيهای اين بخش به شمار می رود.

8. فهرست‎سازی

يكی از قابليتهای پيشرفته اين برنامه، ويژگی فهرست ‎سازی توسط علائم عمومی يا Wildcard (؟ و *) است. با استفاده از اين امكان می توان فهرستهای پويا و متنوعی از كلمات به شكلهای مختلف تهيه نمود و به كاوش در يك كلمه يا تمام كلمه ‎های يك فهرست اقدام كرد. افزون بر اين، می توان اين فهرستها را با يكديگر تركيب نمود و جستجوهای گوناگونی را در آنها انجام داد.

9. پژوهش فعال

گزينه «پژوهش فعال» که با راست‎کليک نمايش داده می‎شود، به منظور ارتباط آسانتر با ديگر بخشهای نرم افزار ارائه شده است. در صورتی كه كاربر هنگام ملاحظه متن، نيازمند مراجعه به قسمتهای ديگر همچون: نمايش، جستجو، قرآن و يا لغتنامه باشد، می تواند از اين قابليت استفاده كند.

10. كتاب ‎شناسی

به كمك اين گزينه می توان در باره كتابهای موجود در برنامه‎و شرح حال نويسندگان آنها اطلاعات مفيدی به دست آورد. در قسمت «كتاب شناسی» يا «کتاب نامه»، نام كتب موجود در برنامه قابل مشاهده بوده، امكان دسترسی به توضيحات كافی در مورد هر كتاب و مؤلف آن، برای كاربر فراهم است. در ضمن، می توان در مورد نسخه ‎شناسی هر يك از كتب نيز اطلاعاتی كسب كرد.

11. يادداشت ‎برداری

در تمام صفحات اين نرم افزار‎، امكان ذخيره ‎سازی متن و ويرايش آن در قسمت يادداشت وجود دارد و پژوهشگر می تواند از امكان انتقال متن از محيط برنامه به محيط Ms-word بهره ‎مند شود. گفتنی است، صفحه يادداشت اين نرم افزار، در قالبی شبيه محيط Ms-word طراحی گرديده، در آن امكانات متنوعی جهت ساماندهی متن انتخابی قرار داده شده است.

12. چاپ

كاربر می تواند در صورت نياز از گزينه چاپ استفاده كرده، از قابليتهای متعدد آن جهت چاپ متون موجود در اين برنامه و يادداشت‎های خود بهره ببرد.

13. راهنما

با انتخاب گزينه «راهنما» می توان توضيحات مفيدی را در خصوص آشنايی بيشتر با قسمتهای مورد نظر نرم افزار به دست آورد.

14. امكانات پژوهشی

امكانات متنوع پژوهشی، از كارآمدترين بخشهای اين برنامه است كه كاربر می تواند با بهره ‎مندی از آن به طور چشمگيری پژوهش خويش را سرعت و سامان بخشد. اين امكانات عبارت‎اند از:

ـ نمايه ‎گذاری: نمايه ‎گذاری بر متن، يكی از روشهای نوين در بازيابی اطلاعات است كه پژوهشگر می تواند با استفاده از اين قابليت، متون مختلف را مطالعه کرده و محتوای اصلی آنها را در چند عبارت يا كلمه خلاصه كند و در انتها با حذف موارد مشابه و کنار هم چيدن نمايه ‎ها، نكات جديدی را به دست آورده، به نتيجه ‎گيری از آنها بپردازد.

ـ حاشيه‎نويسی: قابليت «حاشيه‎نويسی» موجب آسانی امر تحقيق شده است. كاربر می تواند با استفاده از اين قابليت، نكته، نظر يا مطلب دلخواه خود را به طور اختصار يا تفصيل در قسمت حاشيه‎نويسی يادداشت كند تا در مراحل بعدی پژوهش به آنها مراجعه نمايد و تحقيق خود را عمق يا وسعت بخشد.

ـ رنگی كردن: رنگی كردن جهت بازيابی اطلاعات در متن است. به كمك اين گزينه می توان با رنگی كردن متن مورد نظر و متمايز ساختن آن از ديگر قسمتهای متن و در نظر گرفتن عنوانی خاص برای قسمت رنگی‎شده، هنگام رجوع دوباره به متن، سريعتر به مطالب دلخواه دست يافت.

ـ علامت‎گذاری: با استفاده از گزينه «علامت‎گذاری» می توان بخشهای مهم متن را علامت‎گذاری نمود و در صورت نياز به آنها مراجعه کرد. محقق با اين روش به‎آسانی می تواند قسمتی از متن را مشخص نموده، در صورت لزوم آن را با قسمتهای ديگر مقايسه کند.

15. امكانات جانبی

امكانات جانبی معمولاً شامل: صفحهْ ‎كليد، قلم، تحقيقات و زبان می باشد. در اين بخش جهت سهولت در استفاده از نرم ‎افزار، چند نوع صفحه‎كليد رايج گنجانده شده است. در اين قسمت همچنين امكان انتخاب چندين نوع قلم نمايش برای كاربر وجود دارد. محقق به کمک گزينه «تحقيقات» نيز می تواند برای ضبط پژوهشهای خود مسيری را مشخص كند و به حذف نمايه ‎ها، حاشيه ‎ها، رنگ متنها و علامتهای موجود در كتب اقدام نمايد.

در قسمت «زبان»، امكان تغيير زبان برنامه به: فارسی، عربی يا انگليسی فراهم آمده است كه با انتخاب زبان دلخواه، تمامی گزينه ‎های نرم افزار، به جز متن و فهرست كتب، به زبان مورد نظر تغيير می يابد. توضيح بيشتر اينكه رابط كاربری (User Interface)، بخش راهنما (Help) و قسمت «درباره برنامه» (About) اين نرم افزار به سه زبان: فارسی‎، عربی يا انگليسی قابل تنظيم است تا كاربران مختلف، راحت ‎تر از برنامه استفاده كنند. البته در صورت تغيير زبان نرم افزار به مورد دلخواه، زبان متون موجود در برنامه هيچ ‎گونه تغييری نخواهند كرد و به همان صورت اصلی باقی خواهند ماند.