کتابخانه احادیث تفسیری

دربــاره کتابخانه احادیث تفسیری

قرآن و عترت، این دو گوهر گران‌سنگ و یادگار ماندگار و هم‌آهنگ رسالت، همواره سرچشمه‌های جوشان زلال معارف سبحانی و لطایف آن‌جهانی بوده‌اند و تشنگان معارف آسمانی را سیراب و کاوش‌گران اسرار نهانی را کام‌یاب و غم‌زدگان وادی حیرانی را شادمان نموده‌اند. در این میان، احادیث تفسیری، کلماتی نورانی‌اند که از فهم خطاناپذیر و رای بی‌نظیر عترت پیرامون پاره‌ای از آیات قرآن، گزارش می‌دهند.

تعریف و فایده

«کتابخانه احادیث تفسیری»، نام برنامه جدیدی از گروه قرآن مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که به جامعه‌ی قرآن پژوهان تقدیم می شود. در این برنامه، کلیه‌ی تفاسیر و جوامع روایی شیعی که مشتمل بر احادیث تفسیری است، ارائه می‌گردد. کاربران محترم با استفاده از این نرم‌افزار می‌توانند به احادیثی که از معصومان(ع) رسیده و در منابع برنامه موجود است، دست‌رسی یافته و به پژوهش‌های قرآنی پرداخته و به گرایش تفسیر روایی اشراف یابند.

پیشینه و ضرورت

مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى، پيش از اين، نرم‌افزارهايى مانند«نور الأنوار 2»، «جامع تفاسير نور»، «جامع الأحاديث نسخه 2.5 و 3.5»و... را توليد كرده كه در آنها، اطلاع‌رسانی احادیث تفسیری، به شیوه هایی متناسب با هر برنامه، ارائه گردیده است، ولی از آنجا که نرم‌افزارهای مزبور با همه مزایا، تمام جوامع حدیثی و تفاسیر روایی را در بر ندارند، لذا نیاز به وجود برنامه‌ای حاوی همه احادیث تفسیری، به روشنی، احساس می‌شد؛ تولید«کتابخانه احادیث تفسیری»، پاسخی است به همین نیاز. این برنامه، پیش از این، با عنوان« الأنوار الرضویة» (که حاصل تلاشی است مشترک میان مرکز نور و موسسه‌ی شمس الضحی)، تولید گردیده و اینک با اندکی تغییر و ارتقا، با نام جدید مزبور، توسط مرکز عرضه می‌شود.

موارد تغییر و ارتقا

1. تبدیل عنوان«دانش‌نامه احادیث تفسیری» به«کتابخانه احادیث تفسیری»؛

2. تبدیل عنوان برگه‌ی«آیات در روایات» به«آیات در کتب»؛

3. افزایش منابع برنامه از 96 عنوان در 498 جلد، به 141 عنوان در 685 جلد؛

4. افزایش قابل توجه کتاب های لغت؛

5. قرآن با ترجمه انصاریان به همراه جست‌وجو در ریشه و کلمات.

قابلیت‌های برنامه

1. تغییر اندازه صفحه نمایش در نمایش‌گرهای مختلف؛

2. انتقال مطالب، به‌صورت مستقیم، به پرونده‌های word؛

3. نمایش هم‌زمان و مرتبط متن با ترجمه‌ها؛

4. جست‌وجو از طریق ریشه کلمات؛

5. ساده‌سازی محیط جست‌وجو؛

6. استفاده از فهرست گزینشی برای جست‌وجوی سریع در عناوین فهرست کتب؛

7. قابلیت جست‌وجوی برخط(Find) در قسمت‌های مختلف؛

8. نمایش یا عدم نمایش اِعراب، سرصفحه و پاورقی.

آمار منابع

این برنامه، شامل 141 عنوان كتاب در 685 جلد است كه 93 عنوان آن، عربى و 48 عنوان آن، فارسى و نیز 105 عنوان آن، روایی و 36 عنوان آن، تفسیری است.

همچنین آمارنسبی این برنامه از نظر مقایسه با جامع الاحادیث و جامع التفاسیر عموم و خصوص من وجه می‌باشد. یعنی عناوین اضافی آن نسبت به جامع الاحادیث 31 عنوان بوده که حدود 45% و نسبت به جامع التفاسیر 108 عنوان بوده که حدود 154% افزایش را نشان می‌دهد. عناوین مشترک آن با جامع الاحادیث 111 عنوان و با جامع التفاسیر 34 عنوان می‌باشد.

بعضی از منابع جدید برنامه نسبت به جامع الاحادیث عبارتند از:

1. امالی شیخ طوسی (ترجمه حسن زاده)؛

2. الاهلیلجه؛

3. الایضاح؛

4. ترجمه الغدیر؛

5. تفسیر الحبری؛

6. تفسیر القرآن الکریم ابوحمزه ثمالی؛

7. تفسیر جامع بروجردی؛

8. تفسیر منهج الصادقین؛

9. الجوهر الثمین في تفسیر الکتاب المبین؛

10. حقائق التأویل في متشابه التنزیل؛

11. الذریه الطاهره؛

12. رسائل الشریف المرتضی؛

13. الغدیر في الکتاب و السنه؛

14. فضائل الخمسه من صحاح السته؛

15. نهج البیان عن کشف معاني القرآن؛

16. ویژگی‌های امیرمؤمنان علی علیه السلام (ترجمه خصائص أمیر المؤمنین)؛

17. ... .

برخی از آثار مهم روایی و تفسیری برنامه، بدین شرح است:

1. تفسیر قمی؛

2. تفسیر عیاشی؛

3. تفسیر فرات کوفی؛

4. تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع)؛

5. شواهد التنزیل؛

6. نور الثقلین؛

7. البرهان في تفسیر القرآن؛

8. نهج البلاغه؛

9. صحیفه کامله؛

10. کتب اربعه؛

11. بحار الانوار؛

12. وسائل الشیعه؛

13. آثار شیخ صدوق؛

14. آثار شیخ طوسی؛

15. آثار شیخ مفید؛

16. جامع احادیث الشیعه و ترجمه آن؛

17. آثار سید بن طاوس؛

18. الاصفی في تفسیر القرآن؛

19. الاهلیلجه؛

20. الایضاح؛

21. التبیان في تفسیر القرآن؛

22. الذریه الطاهره؛

23. الجوهر الثمین في تفسیر الکتاب المبین؛

24. الغدیر في الکتاب و السنه و الادب؛

25. القرآن و فضائل اهل البیت(ع)؛

26. امتیازات علوی(ترجمه خصائص امیر المومنین)؛

27. آلاء الرحمن في تفسیر القرآن؛

28. ترجمه الغدیر؛

29. ترجمه تفسیر مجمع البیان؛

30. تفسیر اثنی عشری؛

31. تفسیر الحبری؛

32. تفسیر الصافی؛

33. تفسیر جامع؛

34. تفسیر شریف لاهیجی؛

35. تفسیر القرآن الکریم ابو حمزه ثمالی؛

36. تفسیر المعین؛

37. حقائق التاویل في متشابه التنزیل؛

38. خلاصه المنهج؛

39. رسائل الشریف المرتضی؛

40. روض الجنان و روح الجنان في تفسیر القرآن؛

41. زبده التفاسیر؛

42. شان نزول آیات؛

43. فضائل الخمسه من الصحاح السته؛

44. مجمع البیان في تفسیر القرآن؛

45. منهج الصادقین في الزام المخالفین؛

46. نمونه بینات در شان نزول آیات؛

47. نهج البیان عن کشف معانی القرآن.