دربــاره مجموعه آثار استاد شهید مطهری رحمه الله 2
شرح مختصر زندگانى شهيد آيت الله مطهرى
استاد شهيد آيت الله مطهرى، در 13 بهمن 1298 هجرى شمسى مطابق با 12 جمادى الأول 1338 هجرى قمرى در قريه فريمان، واقع در 75 كيلومترى شهر مقدس مشهد كه اكنون تبديل به شهرستان شده است، در يك خانواده اصيل روحانى چشم به جهان گشود. پس از طى دوران طفوليت، به مكتبخانه رفته و به فراگيرى دروس ابتدايى مىپردازد. در سن دوازده سالگى، به حوزه علميه مشهد عزيمت نموده و به تحصيل مقدمات علوم اسلامى اشتغال مىورزد. در سال 1315ش با وجود مبارزه شديد رضاخان با روحانيت و مخالفت دوستان و نزديكان، براى تكميل تحصيلات خود، عازم حوزه علميه قم مىشود؛ در حالى كه به تازگى مؤسس گرانقدر آن، آيت الله حاج شيخ عبدالكريم حائرى يزدى، ديده از جهان فرو بسته و رياست حوزه را سه تن از مدرسان بزرگ، آيات عظام سيد محمد حجت، سيد صدرالدين صدر و سيد محمدتقى خوانسارى به عهده گرفتهاند.
استاد در دوره اقامت پانزده ساله خویش در قم، از محضر: مرحوم آيت الله بروجردى (در فقه و اصول)، امام خمينى(ره) (به مدت دوازده سال در فلسفه ملاصدرا و عرفان و اخلاق و اصول) و مرحوم علامه سيد محمد حسين طباطبايى (در فلسفه: الهيات شفاى بوعلى و دروس ديگر) بهره مىگيرد. قبل از هجرت آيت الله بروجردى به قم نيز استاد شهيد گاهى به بروجرد مىرفته و از محضر ايشان استفاده مىكرده است. استاد مطهرى مدتى نيز از محضر مرحوم آيت الله حاج ميزرا على آقا شيرازى در اخلاق و عرفان بهرههاى معنوى فراوان برده است. از اساتيد ديگر ايشان مىتوان از: مرحوم آيت الله سيد محمد حجت (در اصول) و مرحوم آيت الله سيد محمد محقق داماد (در فقه) نام برد. وى در مدت اقامت خود در قم، افزون بر تحصيل علم، در امور اجتماعى و سياسى نيز مشاركت داشته و از جمله، با فدائيان اسلام در ارتباط بوده است.
در سال 1331ش در حالى كه از مدرسين معروف و از اميدهاى آينده حوزه به شمار مىرفت، به تهران مهاجرت مىكند. در تهران به تدريس در مدرسه مروى و تأليف و سخنرانيهاى تحقيقى مىپردازد. در سال 1334ش اولين جلسه تفسير انجمن اسلامى دانشجويان توسط استاد مطهرى تشكيل مىگردد. در همان سال، تدريس خود در دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه تهران را آغاز مىكند. در سالهاى 1337 و 1338ش كه انجمن اسلامى پزشكان تشكيل مىشود، استاد مطهرى از سخنرانان اصلى اين انجمن است و در طول سالهاى 1340 تا 1350ش سخنران منحصر به فرد اين انجمن به شمار مىرود كه بحثهاى مهمى از ايشان به يادگار مانده است.
از سال 1341ش كه نهضت امام خمينى(ره) آغاز مىشود، استاد مطهرى به طور فعال در كنار امام بوده است؛ به طورى كه مىتوان سازماندهى قيام پانزده خرداد در تهران و هماهنگى آن با رهبرى امام را مرهون تلاشهاى او و يارانش دانست. در ساعت 1 بعد از نيمه شب روز چهارشنبه، پانزده خرداد 1342ش به دنبال يك سخنرانى مهيج بر ضدّ شخص شاه، به وسيله پليس دستگير شده و به زندان موقت شهربانى منتقل مىشود و به همراه تعدادى از روحانيون تهران زندانى مىگردد. پس از 43 روز، به دنبال مهاجرت علماى شهرستانها به تهران و فشار مردم، به همراه ساير روحانيون از زندان آزاد مىشود.
بعد از تشكيل هيئتهاى مؤتلفه اسلامى، استاد مطهرى از سوى امام خمينى(ره) همراه چند تن ديگر از شخصيتهاى روحانى، عهدهدار رهبرى اين هيئتها مىگردد. پس از ترور حسنعلى منصور نخست وزير وقت توسط شهيد محمد بخارايى كه در كلاسهاى درس استاد شركت فعال داشت، كادر رهبرى هيئتهاى مؤتلفه شناسايى و دستگير مىشود؛ ولى از آنجا كه قاضى اين پرونده، مدتى در قم نزد استاد تحصيل كرده بود، به ايشان پيغام مىفرستد كه حق استادى را به جا آوردم و بدين ترتيب، استاد شهيد از مهلكه جان سالم به در مىبرد.
پس از تبعيد امام خمينى(ره) به خارج از كشور، مسئوليت استاد مطهرى و يارانش سنگينتر مىشود. در اين زمان، وى به تأليف كتاب در موضوعات مورد نياز جامعه و ايراد سخنرانى در دانشگاهها، انجمن اسلامى پزشكان، مسجد هدايت، مسجد جامع نارمك و... ادامه مىدهد. به طور كلى، استاد شهيد كه به يك نهضت اسلامى معتقد بود و نه به هر نهضتى، براى اسلامى كردن محتواى نهضت تلاشهاى ايدئولوژيك بسيارى نمود و با كجرويها و انحرافات مبارزه سرسختانه كرد. در سال 1346ش به كمك چند تن از دوستان، اقدام به تأسيس حسينيه ارشاد نمود؛ چنانكه مىتوان او را بنيانگذار آن مؤسسه دانست؛ ولى پس از مدتى، به علت تكروى و كارهاى خودسرانه و بدون مشورت يكى از اعضاى هيئت مديره (ناصر ميناچى) و ممانعت او از اجراى طرحهاى استاد از قبیل ايجاد يك شوراى روحانى كه كارهاى علمى و تبليغى حسينيه زير نظر آن شورا باشد، سرانجام در سال 1349ش با وجود زحمات فراوانی كه براى آن مؤسسه كشيده بود و اميد بسیاری نیز به آينده آن بسته بود، از عضويت هيئت مديره استعفا داد و مؤسسه مذکور را ترك گفت.
استاد در سال 1348ش به جهت صدور اعلاميهاى با امضاى ايشان و علامه طباطبايى(ره) و آيت الله حاج سيد ابوالفضل مجتهد زنجانى، مبنى بر جمع اعانه براى كمك به آوارگان فلسطينى و اعلام آن طى يك سخنرانى در حسينيه ارشاد، دستگير شد و مدت كوتاهى در سلول انفرادى به سر برد. از سال 1349 تا 1351ش برنامههاى تبليغى مسجد الجواد را زير نظر داشت و غالباً خود سخنران اصلى بود تا اينكه آن مسجد و سپس، حسينيه ارشاد تعطيل گرديد و بار ديگر، استاد مطهرى دستگير و مدتى در بازداشت قرار گرفت. پس از آن، استاد شهيد سخنرانيهاى خود را در مسجد جاويد، مسجد ارك و... ايراد مىكرد. بعد از مدتى، مسجد جاويد نيز تعطيل گرديد. در سال 1354ش ممنوع المنبر گرديد و اين ممنوعيت تا پيروزى انقلاب اسلامى ادامه داشت.
از مهمترين خدمات استاد مطهرى در طول حيات پر بركتش، ارائه ايدئولوژى اصيل اسلامى از طريق درس و سخنرانى و تأليف كتاب است. اين امر، خصوصاً در سالهاى 1351 تا 1357ش به دلیل افزايش تبليغات گروههاى چپ و پديد آمدن گروههاى مسلمان چپ زده و ظهور پديده التقاط، به اوج خود مىرسد. گذشته از امام خمينى(ره)، استاد مطهرى اولين شخصيتى است كه به خطر سران سازمان موسوم به «مجاهدين خلق ايران» پى برد و ديگران را از همكارى با اين سازمان باز داشت و حتى تغيير ايدئولوژى آنها را پيش بينى نمود. در اين سالها استاد شهيد به توصيه امام(ره) مبنى بر تدريس در حوزه علميه قم، هفتهاى دو روز به قم عزيمت كرده و درسهاى مهمى در آن حوزه القا مىنمايد و همزمان در تهران نيز درسهايى در منزل و... تدريس مىكند. در سال 1355ش به دنبال يك درگيرى با يك استاد كمونيست دانشكده الهيات(!)، زودتر از موعد مقرر بازنشسته مىشود. همچنين در اين سالها، استاد مطهرى با همكارى تنى چند از شخصيتهاى روحانى، «جامعه روحانيت مبارز تهران» را بنيان مىگذارد؛ بدان اميد كه روحانيت شهرستانها نيز به‌تدريج چنين سازمانى پيدا كند.
گرچه ارتباط استاد مطهرى با امام خمينى(ره)، پس از تبعيد ايشان از ايران، به وسيله نامه و... استمرار داشته است، ولى در سال 1355ش استاد موفق گرديد مسافرتى به نجف اشرف نموده و ضمن ديدار با حضرت امام(ره) درباره مسائل مهم نهضت و حوزههاى علميه با ايشان مشورت نمايد. پس از شهادت آيت الله سيد مصطفى خمينى و آغاز دوره جديد نهضت اسلامى، استاد مطهرى به طور تمام‌وقت در خدمت نهضت قرار مىگيرد و در همه مراحل آن، نقشى اساسى ايفا مىنمايد.
در دوران اقامت امام خمينى(ره) در پاريس، سفرى به آن ديار نموده و در مورد مسائل مهم انقلاب با ايشان گفتگو مىكند و در همين سفر، امام(ره) ايشان را مسئول تشكيل شوراى انقلاب اسلامى مىنمايد. هنگام بازگشت امام خمينى(ره) به ايران، استاد مطهرى مسئوليت «كميته استقبال از امام» را شخصاً به عهده مىگيرد و تا پيروزى انقلاب اسلامى و پس از آن، همواره در كنار رهبر عظيم الشان انقلاب اسلامى و مشاورى دلسوز و مورد اعتماد براى ايشان بود؛ تا اينكه در ساعت 22 و 20 دقيقه سه شنبه يازدهم ارديبهشت ماه سال 1358 در تاريكى شب و در حالى كه از يكى از جلسات فكرى سياسى بيرون آمده بود، با گلوله گروه نادان و جنايتكار فرقان كه به مغزش اصابت نمود، به شهادت مىرسد و امام و امت اسلام، در حالى كه اميدها به آن بزرگمرد بسته بودند، در ماتمى عظيم فرو مىروند. سلام و درود خدا بر روح پاك و مطهرش.
انتشارات صدرا و آثار استاد شهيد مطهرى
انتشارات صدرا، ناشر آثار استاد شهيد آيت الله مرتضى مطهرى(ره)، در سال 1357ش جهت تمركز بخشيدن به نشر آثار آن انديشمند گرانقدر اسلامى، به پيشنهاد خود آن متفكر شهيد تأسيس گرديد و پس از پيروزى انقلاب اسلامى و شهادت استاد، همه تلاش خود را جهت برآوردن درخواستهاى وافر ملت حقيقتجوى ايران نسبت به آثار آن بزرگمرد، مصروف داشته است. اين انتشارات، جهت حفظ هرچه بيشتر آثار استاد شهيد مطهرى، خصوصاً با توجه به تأكيدهاى مكرر امام خمينى(ره) و سهولت بيشتر استفاده اهل تحقيق از اين آثار، اقدام به اجراى طرح «مجموعه آثار» آن متفكر گرانقدر بر اساس موضوع نموده است كه تاكنون 29 مجلد آن منتشر شده است. گفتنی است تعداد آثار استاد مطهرى در زمان شهادت، 29 جلد بوده است كه از زمان شهادت ايشان تاكنون، بيش از 60 مجلد اثر جديد شامل: سخنرانيها، درسها، تفاسير قرآن و يادداشتهاى آن شهيد منتشر شده است كه آثار ايشان را به قريب 100 مجلد رسانده است.
طرح «يادداشتهاى استاد مطهرى»، از جمله طرحهايى است كه پژوهشگران را با موضوعات متنوع در حوزه كلام، فلسفه، عرفان، سيره معصومين(عليهمالسلام) و دهها موضوع ديگر آشنا مىسازد. اين يادداشتها، در دو بخش الفبايى در 7 مجلد و موضوعى در 5 مجلد به چاپ رسيده است و چند مجلد نيز در دست انتشار است. همچنين بخشى از سخنرانيهاى استاد شامل 306 ساعت در طرح «نداى مطهر»، عرضه شده است.
نكته پايانى اينكه آثار استاد شهيد، زير نظر «شوراى نظارت بر نشر آثار استاد مطهرى» به مديريت آقاى دكتر على مطهرى انتشار مىيابد و از اين رو، كمال دقت نظر و امانتدارى در نشر اين آثار به عمل مىآيد.
فهرست كتابهايى كه تاكنون توسط انتشارات صدرا منتشر گرديده است، عبارت‌اند از:
1. آزادى معنوى؛
2. آشنايى با قرآن (14-1)؛
3. آينده انقلاب اسلامى ايران؛
4. احياى تفكر اسلامى؛
5. اخلاق جنسى؛
6. اسلام و نيازهاى زمان (1 و 2)؛
7. اصول فلسفه و روش رئاليسم (5-1)؛
8. امامت و رهبرى؛
9. امدادهاى غيبى در زندگى بشر؛
10. انسان كامل؛
11. انسان و سرنوشت؛
12. بيست گفتار؛
13. پاسخهاى استاد؛
14. پانزده گفتار؛
15. پنج مقاله؛
16. پيامبر اُمّى؛
17. تعليم و تربيت در اسلام؛
18. توحيد؛
19. جاذبه و دافعه على(ع)؛
20. جهاد؛
21. حج؛
22. حكمتها و اندرزها (1 و 2)؛
23. حماسه حسينى (1 و 2)؛
24. خاتميت؛
25. ختم نبوت؛
26. خدمات متقابل اسلام و ايران؛
27. داستان راستان (1 و 2)؛
28. درسهاى اسفار (6-1)؛
29. ده گفتار؛
30. سيرى در سيره ائمه اطهار(عليهمالسلام)؛
31. سيرى در سيره نبوى؛
32. سيرى در نهج البلاغه؛
33. شرح منظومه؛
34. شش مقاله؛
35. عدل الهى؛
36. عرفان حافظ؛
37. علل گرايش به ماديگرى؛
38. فطرت؛
39. فلسفه اخلاق؛
40. فلسفه تاريخ (4-1)؛
41. قيام و انقلاب مهدى(ع)؛
42. كليات علوم اسلامى (3-1)؛
43. گفتگوى چهارجانبه؛
44. مسئله حجاب؛
45. مسئله ربا و بانك (به ضميمه بيمه)؛
46. مسئله شناخت؛
47. معاد؛
48. مقالات فلسفى؛
49. مقدمهاى بر جهان بينى اسلامى، شامل:
ـ انسان و ايمان
ـ جهان بينى توحيدى
ـ وحى و نبوت
ـ انسان در قرآن
ـ جامعه و تاريخ
ـ زندگى جاويد يا حيات اخروى
50. نامه تاريخى استاد مطهرى(ره) به امام خمينى(ره)؛
51. نبرد حق و باطل (به ضميمه تكامل اجتماعى انسان در تاريخ)؛
52. نبوت؛
53. نظام حقوق زن در اسلام؛
54. نظرى به نظام اقتصادى اسلام؛
55. نقدى بر ماركسيسم؛
56. نهضتهاى اسلامى در صد ساله اخير؛
57. ولاءها و ولايتها؛
58. يادداشتهاى استاد مطهرى (12-1).
كتابهاى منتشرشده درباره استاد مطهرى(ره)
1. آزادى از نگاه استاد شهيد آيت الله مطهرى؛
2. آئينه جام (ديوان حافظ، همراه با يادداشتهاى استاد مطهرى)؛
3. اتحاد اسلامى در آثار استاد شهيد آيت الله مطهرى؛
4. استاد در كلام رهبر؛
5. استاد مطهرى از نگاه خانواده؛
6. استاد مطهرى و روشنفكران؛
7. امر به معروف و نهى از منكر در آثار استاد شهيد آيت الله مطهرى؛
8. خاطرات من از استاد شهيد مطهرى (نوشته على دوانى)؛
9. در رثاى استاد (مجموعه اشعار)؛
10. سيرى در زندگانى استاد مطهرى؛
11. سيماى استاد در آينه نگاه ياران؛
12. شيخ شهيد؛
13. مصلح بيدار (1 و 2)؛
14. معرفى اجمالى آثار استاد مطهرى؛
15. نامهها و ناگفتهها؛
16. نفاق و منافق از ديدگاه شهيد آيت الله مطهرى؛
17. مطهرى كه بود؟.
فهرست مجلدات "مجموعه آثار"
قابل توجه كاربران محترم، با توجه به اينكه مجلدات 2، 4 و 9 مجموعه آثار شهيد مطهرى مجدداً بازبينى و حروفچينى شده‌اند، در اين نرم افزار، نسخه جديد آنها ارائه شده است كه به شرح ذيل مى‌باشد:
ـ مجموعه آثار جلد دوم، چاپ سيزدهم به بعد؛
ـ مجموعه آثار جلد چهارم، چاپ دهم به بعد؛
ـ مجموعه آثار جلد نهم، چاپ نهم به بعد.
در ادامه، مجموعه آثار استاد بر اساس موضوع فهرست شده است:
الف ـ اصول عقايد
ـ مجموعه آثار 1: عدل الهى، انسان و سرنوشت، علل گرايش به ماديگرى؛
ـ مجموعه آثار 2: مقدمهاى بر جهانبينى اسلامى (انسان و ايمان، جهانبينى توحيدى، وحى و نبوت، انسان در قرآن، جامعه و تاريخ، زندگى جاويد يا حيات اخروى)؛
ـ مجموعه آثار 3: جهان بينى الهى و جهان بينى مادى، كلام، استدلال قرآن بر مسئله حیات بر توحید، دستگاه ادراکی بشر، ایمان به غیب، ختم نبوت، پيامبر اُمّى، ولاءها و ولايتها، مديريت و رهبرى در اسلام، امدادهاى غيبى در زندگى بشر، درسى كه از فصل بهار بايد آموخت، خورشيد دين هرگز غروب نمىكند، نبرد حق و باطل، فطرت، توحید؛
ـ مجموعه آثار 4: ادامه نبرد حق و باطل، فطرت، توحید؛ نبوت، معاد، امامت و رهبرى، اصل عدل در اسلام.
ب ـ فلسفه
ـ مجموعه آثار 5: سير فلسفه در اسلام، كليات علوم اسلامى (منطق، فلسفه)، شرح منظومه؛
ـ مجموعه آثار 6: اصول فلسفه و روش رئاليسم (5-1)؛
ـ مجموعه آثار 7: فلسفه ابن سينا (1): درسهاى «اشارات»، «نجات»، «الهيات ـ شفا»؛
ـ مجموعه آثار 8: فلسفه ابن سينا (2): ادامه درسهاى «اشارات»، «نجات»، «الهيات ـ شفا»؛
ـ مجموعه آثار 9: شرح مبسوط منظومه (1)؛
ـ مجموعه آثار10: شرح مبسوط منظومه (2)؛
ـ مجموعه آثار 11: درسهاى اسفار، «3-1» (مبحث حركت)؛
ـ مجموعه آثار 12: درسهاى اسفار، «6-4» (مبحث زمان)؛
ـ مجموعه آثار 13: مقالات فلسفى، مسئله شناخت، نقدى بر ماركسيسم.
ج ـ تاريخ
ـ مجموعه آثار 14: خدمات متقابل اسلام و ايران؛
ـ مجموعه آثار 15: فلسفه تاريخ (4-1).
د ـ سيره معصومين(عليهم السلام)
ـ مجموعه آثار 16: سيرى در سيره نبوى، جاذبه و دافعه على(ع)، سيرى در نهجالبلاغه، مشكلات على(ع)، صلح امام حسن(ع)؛
ـ مجموعه آثار 17: حماسه حسينى؛
ـ مجموعه آثار 18: سيرى در سيره ائمه اطهار(عليهمالسلام)، داستان راستان (1 و 2).
ﻫ ـ فقه و حقوق
ـ مجموعه آثار 19: نظام حقوق زن در اسلام، مسئله حجاب، پاسخهاى استاد به نقدهایی بر کتاب مسئله حجاب، اخلاق جنسى؛
ـ مجموعه آثار 20: اصول فقه، الهامى از شيخالطائفه، مزايا و خدمات مرحوم آيت الله بروجردى، اصل اجتهاد در اسلام، امر به معروف و نهى از منكر، جهاد، مسئله ربا و بانك به ضمیمه بيمه، نظرى به نظام اقتصادى اسلام؛
ـ مجموعه آثار 21: اسلام و نيازهاى زمان (1 و 2)، اسلام و نيازهاى جهان امروز، قوانين اسلام در مقايسه با توسعه و تحول دنياى جديد.
و ـ اخلاق و عرفان
ـ مجموعه آثار 22: حكمت عملى، حكمتها و اندرزها، فلسفه اخلاق، تعليم و تربيت در اسلام؛
ـ مجموعه آثار 23: عرفان، انسان كامل، عرفان حافظ، آزادى معنوى، تقوا، احترام حقوق و تحقير دنيا، شدايد و گرفتاريها، فوايد و آثار ايمان، عقل و دل، دعا.
ز ـ اجتماعى - سياسى
ـ مجموعه آثار 24: نهضتهاى اسلامى در صد ساله اخير، آينده انقلاب اسلامى ايران، قيام و انقلاب مهدى(ع)، شهيد، مشكل اساسى در سازمان روحانيت، رهبرى نسل جوان، روابط بينالملل اسلامى؛
ـ مجموعه آثار 25: «الغدير» و وحدت اسلامى، حج، نهضت آزاديبخش اسلام، نجات و آزادی بشر، غدیر و خطری که مسلمین را از داخل تهدید می‌کند، مسئله نفاق، عدالت از نظر على(ع)، تفاوتهای بجا و تفاوتهای بیجا، نقش دین در تحولات تاریخی، نقش حادثه كربلا در تحول تاريخ اسلامى، خطابه و منبر، لزوم تعظيم شعائر اسلامى، دفاع از 13، احياى تفكر اسلامى، احیای فکر دینی، تكامل اجتماعى انسان در تاريخ.
ح ـ تفسير
ـ مجموعه آثار 26: آشنايى با قرآن (5 - 1 )؛
ـ مجموعه آثار 27: آشنايى با قرآن (9 - 6)؛
ـ مجموعه آثار 28: آشنایی با قرآن (14-10).
ی ـ متفرقات (چند موضوعی)
- مجموعه آثار جلد 29:بخش اول از متفرقات
1.گفتارهايی در اخلاق اسلامی؛
2.انسان شناسی قرآن؛
3.هدف زندگی؛
4.زن و مسائل قضايی و سياسی؛
5.خاتميت.
- مجموعه آثار، جلد 30: بخش دوم از متفرقات
1. رشد اسلامی؛
2. در پیرامون محلل؛
3. نظر دین درباره دنیا؛
4. قرآن و مسئله تفکر؛
5. فریضه علم؛
6. جستجوی حقیقت؛
7. پنج مقاله؛
8. گفتگوی چهارجانبه؛
9. نامه تاریخی استاد مطهری به امام خمینی؛
10. خدا در زندگی انسان؛
11. خدا در اندیشه انسان؛
12. بردگی در اسلام؛
13. جهاد اسلامی و آزادی عقیده.
يادداشتهاى استاد مطهرى (13-1)
اين مجموعه تا جلد هفتم، شامل يادداشتهاى استاد شهيد در بخش حروف الفبايى مى‌باشد و مشتمل بر مطالب گوناگونى است كه از نظر اختصار و طولانى بودن، مختلف‌اند؛ به طورى كه گاه در حد فيش بردارى است و اجمالاً به مطلبى اشاره شده است و گاهی نیز به صورت يك مقاله است. مجلدات بعدى اين مجموعه، يادداشتهاى موضوعى استاد مى‌باشد كه تاكنون پنج مجلد آن، يعنى مجلدات 8 تا 12 منتشر شده است. در يادداشتهاى موضوعى، درباره مباحث گوناگونی همچون: توحيد، اسلام، قرآن، سيره نبوى، حقوق زن، فلسفه، کلام و... بحث شده است.
فهرست مجلدات اين مجموعه، به اين شرح است:
الف ـ بخش الفبايى
ـ جلد 1: حرف الف؛
ـ جلد 2: حروف ب، پ، ت، ج؛
ـ جلد 3: حروف ح، خ؛
ـ جلد 4: حروف د، ذ، ر؛
ـ جلد 5: حروف ز، س؛
ـ جلد 6: حروف ش، ص، ط، ظ، ع، غ، ف، ق، ك، گ؛
ـ جلد 7: حروف ل، م، ن، و، ﻫ ، ى.
ب ـ بخش موضوعى
ـ جلد 8: مشخصات اسلام، توحيد، قرآن، نبوت؛
ـ جلد 9: سيره نبوى، امامت، امام على(عليه السلام)، حضرت فاطمه(عليها السلام)، امام حسن(عليه السلام)، امام سجاد(عليه السلام)، امام صادق(عليه السلام)، امام موسى كاظم(عليه السلام)، امام رضا(عليه السلام)، مهدى موعود(عليه السلام)؛
ـ جلد 10: جمهورى اسلامى، مسائل حكومت، اسلام و انقلاب، ايران و اسلام، عظمت و انحطاط مسلمين، اسلام و مقتضيات زمان، اجتهاد، امر به معروف و نهى از منكر، بردگى، تكامل، تكامل اجتماعى انسان در تاريخ، جامعه و تاريخ؛
ـ جلد 11: انقلاب حقيقى، فطرت، فلسفه اخلاق، عرفان، عشق، زن؛
ـ جلد 12: فلسفه، کلام، ماتریالیسم، ماده و صورت، پراکسیس، دیالکتیک ـ تضاد، ماتریالیسم تاریخی، درباره شوپنهاور، روح و روان، نسخ خطی کتب کلامی و فلسفی و عرفانی، ربا و بانک، نماز، متفرقه.
ـ جلد 13: تربیت اخلاقی، وقت و زمان، درسهای فصل بهار، لذت و بهجت، هدایت و نبوت عامه، روحانیت و مردم، حقیقت حیات، دین و زندگی، غذای روحی اجتماع، امر به معروف و نهی از منکر.
دیگران را با نوشتن نقد، بررسی و نظرات خود، برای انتخاب این محصول راهنمایی کنید.
هر گونه سوال، ابهام توسط مدیران پشتیبانی سایت پاسخ داده می شود.